De zeilvaart, shanties en zeemansliederen
WIL JE OOK GRAAG ZINGEN BIJ EEN GEZELLIG SHANTYKOOR?
meld je dan aan via deze website onder CONTACT voor verdere informatie!
Eeuwen lang hebben zeilschepen de zeeën bevaren. De vaart breidde zich steeds verder uit. Van handel tussen Hanzesteden of steden rond de Middellandse Zee groeide dit uit tot het bezeilen van de hele wereld. Zeker nadat o.a. Columbus bewezen had dat de aarde niet plat was werden ontdekkingsreizen gemaakt naar verre landen. Dit werd gedaan uit oogpunt van gebiedsuitbreiding maar zeker ook uit financieel oogpunt. De goederen uit die verre landen leverde een goede prijs op in het thuisland. De reizen waren derhalve een goede investering. In de Nederlandse Gouden Eeuw was de VOC een begrip. Om haar scheepvaartroutes te beschermen werden oorlogsschepen gebouwd, die tevens werden ingezet bij de verovering van nieuwe koloniën. Naast goederen werden er ook mensen vervoerd, zoals bestuurders/ambtenaren van koloniën, soldaten en slaven.
De schepen waren niet zo groot als we vaak denken. Als je de replica’s ziet die gebouwd zijn, zoals de Batavia of de Santa Maria, valt altijd weer op hoe klein ze zijn. Tevens dwingt het bewondering af voor de bemanning, die met dit soort schepen in alle weersomstandigheden de wereld rondvoeren. Een reis kon maanden ja soms zelfs jaren duren. De meest indrukwekkende zeilschepen waren de zogenaamde windjammers. Bij grote zeilmanifestaties zoals Sail Amsterdam zie je deze meestal 3 maar soms ook 4 masters binnenzeilen.
Men kan zich voorstellen, dat er op zeilschepen een grote bemanning nodig was. Alles moest met de hand gebeuren er was immers nog geen andere kracht beschikbaar dan de wind en mankracht. Als de wind veranderde of er vond een koerswijziging plaats dan moesten vaak de zeilen verzet worden. Nagenoeg de hele bemanning was daarvoor nodig zeker als het weer slecht was.
Het vaak eentonige en gevaarlijke werk werd wat draagbaarder gemaakt door het zingen van liederen. Deze ritmische werkliederen werden aan boord gezongen tijdens bijvoorbeeld het gelijktijdig doorhalen van de brassen, bij het anker lichten of bij het zware en ééntonige werk aan de pompen. Deze ritmische werkliederen worden shanties genoemd.
Over het ontstaan van het woord shanty lopen de meningen uiteen. Eén lezing is dat het van het Engelse woord "chant" komt, wat zoveel betekend als zingen, een aanduiding voor negerliederen. Een andere lezing noemt het een afleiding van het Franse woord "chanter of chantez" zoals de Franssprekende neger-bootwerkers in New-Orleans het uitdrukten. Naast deze werkliederen waren er ook de ballades, waarin het harde leven aan boord werd bezongen. De officieren, de eigenschappen van het schip maar zeker ook vrouwen en drank waren dankbare onderwerpen. Ze kunnen ondeugend zijn, maar ook zeer melancholisch. Veelal werden al naar gelang van de aanwezigen gekuiste of ongekuiste versies gezongen.
